Ở Việt Nam, giống hoa loa kèn ngang (hay còn gọi là kèn ta, Huệ Tây) thuộc họ Liliaceae (họ Hành Tỏi), chi Lilium, loài Lilium longiflorum Thunb., được người Pháp du nhập vào nước ta từ trước những năm 1945.


Hoa loa kèn ngang (Lilium longiflorum Thunb.)

Hiện nay, giống hoa loa kèn ngang đang được trồng phổ biến tại Đà Lạt, Nam Định, Hà Nội, Hải Phòng và một số tỉnh thành khác. Đây là giống có hoa mọc quay ngang, dễ trồng, dễ chăm sóc, hoa nở đồng đều nhưng chỉ tập trung vào tháng 4 nên loài hoa này còn là đặc trưng của Hà Nội mỗi khi tháng tư về.

Tuy nhiên, giống hoa loa kèn ngang được trồng ở Đà Lạt, Nam Định hiện nay đang có hiện tượng củ bị thoái hóa, củ nhỏ hơn, ra ít hoa hơn nên rất cần có biện pháp phục tráng.

Một số lưu ý khi trồng hoa loa kèn ngang:

1. Thời vụ

- Trồng chủ yếu vào tháng 9, 10 (dương lịch), thu hoa tháng 4 năm sau.

- Nếu muốn thu hoa vào dịp tết Nguyên đán thì cần xử lý lạnh củ loa kèn khoảng 2,5-3 tháng, cho củ lên mầm rồi mới đem trồng. Khi đó thời gian sinh trưởng của cây sẽ rút ngắn lại còn khoảng 3 tháng (từ lúc trồng đến lúc thu hoạch hoa).

2. Chọn và làm đất

- Đất phải có thành phần cơ giới nhẹ. Đất thích hợp là đất xốp, nhiều mùn, độ ẩm vừa phải, thoát nước nhanh nhưng giữ ẩm tốt. Đất thịt, đất nghèo dinh dưỡng pha sét hay cát pha nhiều không thích hợp cho sinh trưởng phát triển. Trồng hoa ở nơi dãi nắng, tránh xa nơi có lò gạch, gần nhà máy có khói than.

- Đất phải cày bừa kỹ, nhặt sạch cỏ dại; sau đó lên luống cao (35-40cm), mặt luống phải thật phẳng, rạch hàng rồi bón lót phân chuồng hoai hoặc trộn phân chuồng hoai lên mặt luống rồi cày bừa, trộn lẫn phân vào đất. Lượng phân bón là: 2m3 phân chuồng hoai/360m2.

3. Trồng củ

- Đặt củ giống vào rãnh, hàng cách hàng 45cm, củ cách củ 30cm, lấp đất sâu vừa phải 4-5cm, nếu lấp sâu cây khó mọc.

- Trồng xong tiến hành tưới nước ngay, có thể tưới rãnh hoặc tưới phun.

- Lưu ý: Từ trồng đến lúc mọc có thể tới 45-48 ngày, do vậy để tránh cỏ mọc nên phủ 1 lớp rạ mỏng, vừa hạn chế cỏ, vừa che phủ đất để giữ ẩm.

4. Bón thúc phân

- Khi cây cao khoảng 20-25cm, cần bón thúc phân cho cây.

- Loại phân thúc sử dụng là NPK tổng hợp + đạm Ure + Kali sunphat. Có thể bón trực tiếp cho cây bằng cách rải phân vào giữa 2 hàng rồi tưới ẩm cho cây hoặc pha loãng phân 1/2-1/5 lần để tưới. Ở giai đoạn đầu bón kết hợp NPK + đạm Ure; giai đoạn ra nụ bón NPK + Kali sunphat để giúp hoa to, đẹp.

- Ngoài ra có thể phun bổ sung thêm các loại phân bón lá để bổ sung vi lượng cho cây, định kỳ 10-15 ngày/lần.

- Kết hợp bón thúc phân với xới xáo vun cao cho cây khỏi đổ. Khi cây bắt đầu nhú hoa thì ngừng vun và xới xáo. Có thể đóng cọc, căng dây nilon để làm giàn chống đổ cho cây.

5. Phòng trừ sâu bệnh

- Hoa loa kèn ít bị sâu hại, chủ yếu là bệnh hại.

- Bệnh đốm lá: Vặt bỏ lá bị bệnh, trồng cây với mật độ hợp lý. Phun thuốc hóa học để phòng trừ bệnh như: Score 250EC, Daconil 75WP, Sancozeb 80WP.

- Bệnh gỉ sắt: Thời tiết nóng ẩm lúc sang thu hoạch cũng hay có hiện tượng lá bị gỉ sắt, cần chú ý phòng chống bằng Viben C 50BTN, Tilt Super 300EC, Anvil 5SC…

6. Thu hoạch hoa

- Cắt hoa vào lúc bông hé nứt đầu cánh, chừa lại phần gốc 15-20cm có cả lá để cây nuôi củ. Thu hoa vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát; hoa cắt xong cắm ngay vào nước.

- Khi thu hoạch hoa nhiều có thể bảo quản hoa trong kho lạnh 10-180C trong vòng 15-18 giờ đồng hồ, để hạn chế héo và nở sớm.

Hình ảnh vườn hoa loa kèn ở giai đoạn thu hoạch

7. Thu hoạch và bảo quản củ giống:

- Thu hoạch củ sau khi thu hết hoa khoảng 20-30 ngày, khi đào củ kiểm tra thấy mọc củ mới, màu củ hơi ngả vàng là được. Củ đào lên đem rũ đất rồi cho vào cát. Khi bảo quản cần giữ nguyên cả thân tới vụ trồng sau.

- Củ loa kèn trắng nhiều nước, rất dễ thối, không nên để quá lâu trong đất. Khi bảo quản củ giống trong cát, cứ 15-20 ngày đảo lại một lần, loại bỏ củ nhỏ, củ thối dịch bệnh. Những củ thối cần vứt bỏ cả phần cát nơi bảo quản.

- Khi củ đem trồng cần cắt bỏ phần thân củ, phân loại củ to, củ nhỏ, củ nhỡ để trồng theo từng lô riêng, tiện cho việc chăm sóc cho đồng đều. Nếu muốn thu hoạch làm nhiều thời vụ, cung cấp cho thị trường, cần trồng thành nhiều đợt trong thời vụ chính tháng 9-tháng 10.

Bài và ảnh: Thanh Tuyền